En l'art figurativ ed en l'occupaziun cun maletgs1 da l'art e dal mintgadi sa sensibiliseschan ils uffants e giuvenils per differentas modas expressivas figurativas. Els expriman en maletgs lur imaginaziuns, ideas ed intenziuns. En l'occupaziun tant pratica sco era receptiva cun furmas da communicaziun visualas, effects e funcziuns da maletgs sviluppan uffants e giuvenils lur cumpetenza da maletg2. Quella als pussibilitescha da s'orientar en ina societad ch'è caracterisada adina pli ferm da maletgs.
Uffants e giuvenils sviluppan ina capacitad da giuditgar ed ina tenuta da valurs envers art e cultura. Connexs cun la cultura e l'istorgia als mussan che la cultura sa stgaffescha adina puspè da nov en l'alternanza tranter tradiziun ed innovaziun. Tras inscunters cun artistas ed artists e contacts directs cun ovras d'art en museums, ateliers, gallarias ed en il spazi public furnescha l'art figurativ ina contribuziun impurtanta a la furmaziun culturala.
1Infurmaziuns, co ch'il Plan d'instrucziun 21 va enturn cun las differentas structuras da scola sin il stgalim secundar I, sa chattan en la Survista dal Plan d'instrucziun 21.
2Explicaziuns tar la noziun da maletg guardar sut Noziun da maletg extendida.
Uffants e giuvenils s'occupan en l'art figurativ cun munds da maletg externs ed interns e resguardan en quest connex lur agen mund real respectiv. Els engrondeschan lur abilitads d'observaziun e da regurdientscha, exerciteschan in associar plain fantasia e differenzieschan lur capacitad d'imaginaziun e da represchentaziun. Las scolaras ed ils scolars documenteschan e preschentan fastizs da lur process figurativs ed artistics e da lur products e communitgeschan davart tals. Cun exposiziuns e preschentaziuns furneschan els ina contribuziun impurtanta a la cultura da la scola.
En l'agir orientà a process ed a products sviluppan las scolaras ed ils scolars dumondas ed ideas per maletgs che tractan differentas situaziuns e tematicas. Els fan emprovas cun elements da basa da l'art figurativ, proceduras e metodas orientadas a l'art3, materialias ed iseglia. Cun rimnar, ordinar, experimentar, concentrar e sviluppar vinavant realiseschan ils uffants e giuvenils agens maletgs.
En l'art figurativ emprendan las scolaras ed ils scolars ad enconuscher ovras d'art e maletgs da differentas culturas ed epocas. Els emprendan a leger ed a valitar quellas e quels. En il contemplar cumparativ realiseschan els che maletgs han differents effects e diversas funcziuns e ch'els èn liads vi da contexts culturals ed istorics. En quest connex engrondeschan ils uffants e giuvenils la chapientscha per lur identitad culturala e per differenzas interculturalas sco era istoricas.
3Guardar sut Cumpetenza da maletg.
Maletgs evocheschan tar uffants e giuvenils differentas associaziuns ed emoziuns. En muments d'ina attenziun cumpletta e d'ina tenuta mirvegliusa ed examinanta fan las scolaras ed ils scolars experientschas esteticas. Quellas promovan l'abilitad da sviluppar atgnas dumondas e soluziuns ed il curaschi da s'occupar cun chaussas nunenconuschentas ed insolitas.
En l'art figurativ realiseschan las scolaras ed ils scolars agens maletgs. Els perscruteschan il mund real e scuvran en quest connex novs access. Els fan l'experientscha da l'autoefficacitad e chapeschan la lingua figurativa persunala sco furma d'expressiun autonoma ed independenta.
Il mund actual e noss mintgadi èn caracterisads fermamain da design e da tecnica.4 Nus essan circumdads da products e d'objects da design e tecnics. En l'art textil e tecnic s'occupan ils uffants e giuvenils da products, process sco era soluziuns concepziunalas e tecnicas ed emprendan ad enconuscher lur impurtanza culturala, tecnica, economica ed ecologica. La chapientscha per design e tecnica declera dumondas davart il senn e la valur en connex cun la producziun, la concepziun, il diever e la dismessa da products. Ella renda uffants e giuvenils abels da realisar connexs da svilups e products tecnics e culturals e da prender posiziun latiers.
Uffants e giuvenils han il basegn da furmar lur agens conturns, da sviluppar chaussas novas e da transfurmar chaussas existentas tenor pretensiuns novas u tenor lur imaginaziuns ed ideas. En process da concepziun resp. da design s'acquistan las scolaras ed ils scolars cumpetenzas motoricas e manualas da basa ch'els pon duvrar bain e savens ordaifer la scola. Ensemen cun ulteriuras cumpetenzas esteticas, concepziunalas e tecnicas èn quellas d'ina impurtanza centrala per emprender e per pratitgar numerusas professiuns.
4En il center dal design stattan la qualitad dal process e l'occupaziun concepziunala cun funcziuns e furmas. La tecnica cumpiglia tut las activitads umanas che sa fatschentan cun la producziun, il diever, la valitaziun e la dismessa da products tecnics e textils.
En l'instrucziun tractan las scolaras ed ils scolars connexs concepziunals e tecnics ed emprendan da descriver e da documentar las percepziuns, ils process d'elavuraziun ed ils products creads. Els sa fatschentan cun temas ch'èn impurtants per la societad, cun dumondas da la concepziun e da la tecnica. Els perscruteschan materialias, emprendan ad enconuscher proceduras manualas e dovran en quest connex iseglia e maschinas. Els analiseschan funcziuns e construcziuns, planiseschan e sviluppan agens products.
Scolaras e scolars sclereschan e valiteschan modas da producziun manualas ed industrialas. Els formuleschan agens giudicaments e sviluppan in sentiment per qualitad. Questa occupaziun promova l'interess e la chapientscha per design e tecnica.
En l'art textil e tecnic creeschan uffants e giuvenils autonomamain products persunals. Els vesan directamain las consequenzas ed ils effects da lur activitads, quai che promova la relaziun emoziunala cun il product. L'experientscha d'avair creà insatge e d'avair emprendì insatge nov rinforza la conscienza da sasez dals uffants e giuvenils ed als lascha far l'experientscha da l'autoefficacitad. D'emprender ad enconuscher ils agens cunfins u ils cunfins da quai ch'è realisabel promova il connex cun la realitad.
